Przełom roku to czas planów ale i rozliczeń, ocen, analiz. Dziś chciałabym Cię zachęcić do zastanowienia się nad tym, na ile udało Ci się żyć w minionym roku według Twoich własnych wartości.

Jeśli jeszcze nie miałaś okazji zastanowić się nad tym, jakie są Twoje wartości, to jesteś w doskonałym miejscu i czasie, by to zrobić.

Zastanówmy się najpierw czym są wartości.

Czym są wartości?

Podczas moich studiów nad literaturą przedmiotu spotkałam się z wieloma próbami definicji tego, czym są wartości, bo nie jest to wcale prosta sprawa. Ba, istnieje nawet cała dziedzina nauki – aksjologia, która się tym zajmuje. 

Jedna ze znalezionych przez mnie definicji mówi, że wartości „to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich” [i]

Gdzie indziej czytamy, że ogólnie o wartościach powiedzieć można, że są to:

1. Rzeczy i sprawy ważne, cenne, pożądane
2. Życiowe drogowskazy, mapy, kompas
3. Standardy naszych myśli, postaw i zachowań, które mówią o tym, kim jesteśmy, jak żyjemy i jak traktujemy innych ludzi
4. Kryteria naszych ocen, decyzji i wyborów[ii]

Ja osobiście bardzo lubię poniższą, prostą lecz bardzo czytelną definicję:

Według mnie najważniejsze jest jednak by pamiętać, że wartości przede wszystkim mówią o tym, kim jesteśmy tu i teraz w naszym obecnym życiu, na ie tym kim chcielibyśmy być lub kim myślimy, że jesteśmy.

Jak ustalić jakie są moje wartości?

Aby ustalić jakie są Twoje wartości przypomnij sobie kilka szczególnych chwil z własnego życia. Chodzi o takie chwile, które przyniosły Ci najwięcej satysfakcji lub wyjątkowo poruszyły twoje serce. Gdy już Ci przyjdą na myśl te chwile, skup się po kolei na każdej z nich.

Zastanów się i odpowiedź sobie na pytania:

• Co się wtedy działo?
• Jak przebiegało to doświadczenie i kto był w nim obecny?
• Jakie wartości były wówczas respektowane?
• Jakie wartości według Ciebie wynikają z tego doświadczenia?
• Jakimi słowami mogłabyś opisać swoją wartość bycia w tym doświadczeniu?
• Co dla Ciebie oznaczało to doświadczenie?

Innym sposobem by zidentyfikować Twoje własne wartości jest przyjrzenie się temu, co musisz mieć w swoim życiu. Zastanów się, co poza zaspokojenie potrzeb fizycznych takich jak pożywienie i, bezpieczne schronienie jest ważne abyś czuła się spełniona.

• Czy niezbędna jest dla Ciebie jakaś forma twórczego wyrażania siebie?
• Na ile niezbędna jest według Ciebie partnerstwo i współpraca?
• Jak bardzo w Twoim życiu powinny być obecne przygoda i ekscytujące nowe doświadczenia?
• Czy jest coś, bez czego jakaś część Ciebie by obumarła? [iii]

Przykładowe wartości

Chmura słów zawarta na poniższej grafice zawiera słowa lub wyrażenia, które obrazują przykładowe wartości. Wybierz wszystkie te, które są dla Ciebie ważne. Jeśli poniżej nie znajdziesz jakichś ważnych dla Ciebie wartości, po prostu je dopisz.

Z wybranych przez Ciebie wartości wybierz 10 takich, które są dla Ciebie najważniejsze. W kolejnym kroku opisz krótko co oznacza dla Ciebie każda z tych wartości.

Przyszedł czas na ocenę realizacji przez Ciebie Twoich wartości w Twoim życiu w ostatnim roku.

Użyjemy do tego celu koła wartości, które według mnie bardzo czytelnie oddaje stan rzeczy.

Koło wartości

1. Wzorując się na grafice poniżej narysuj koło i podziel je na 10 wycinków.
2. W nagłówkach przy poszczególnych wycinkach koła zapisz wybrane przez Ciebie najważniejsze wartości
3. Zaznacz poziom swojego zadowolenie z realizacji wartości w każdym z dziesięciu obszarów, zamalowując odpowiednią część wycinka. Środek koła to 0, obwód to 7 (czyli maksymalne zadowolenie) na umownej skali satysfakcji).

Nie zastanawiaj się zbyt długo. Jeśli masz kłopot z odpowiedzią zastanów się w jakich Twoich działaniach w ostatnim roku realizowałaś tę wartość.

Czas na refleksję:

Co Twoje koło wartości mówi o Tobie?

Z czego jesteś zadowolona a co chcesz zmienić w obecnym roku?

Koniecznie zaplanuj odpowiednie działania.

Dlaczego świadomość i realizacja własnych wartości jest taka ważna?

Skoro nasze wartości to nasz „kompas”, to bez nich nie mamy świadomości w jakim kierunku toczy się nasze życie i jaki jest jego cel. Taka świadomość jest nam niezbędna nie tylko do poczucia sprawczości, ale także do poczucia szczęścia i zadowolenia z własnego życia.

Wartościami bardzo często zajmuję się podczas prowadzonych przeze mnie sesji coachingowych zarówno takich, które przeprowadzam z parami, jak i sesji indywidualnych.

Dotarcie do wartości, ustalenie jaka jest ich hierarchia w naszym życiu ogromnie wiele wyjaśnia w kwestii naszych relacji. Bardzo ważne jest abyśmy w naszych relacjach, szczególnie miłosnych, dzielili najważniejsze wartości z ukochanymi osobami. W przeciwnym razie musimy liczyć się z faktem, że będziemy borykać się z różnymi trudnościami we wspomnianych relacjach. A być może nie przetrwają one próby czasu i tychże różnic.

Jest takie powiedzenie, że jeżeli nie wiadomo o co chodzi, to zawsze chodzi o pieniądze. Myślę, że znacznie prawdziwsze byłoby stwierdzenie, że jeśli nie wiadomo o co chodzi (w relacji), to chodzi o (różne) wartości.

Wielu wspólnych wartości w Waszych relacjach Wam życzę. A jeśli jeszcze nie wiesz jak wiele wartości dzielisz ze swoją Ukochaną Osobą, to polecam się skromnie na wspólny coaching relacji. 

Pozdrawiam,

Monika Hajdenrajch

[i] Łobocki M., Pedagogika wobec wartości. w: B. Śliwerski (red.), Kontestacje pedagogiczne, Kraków 1993, s. 125, za „Wartości – po co nam w życiu?” Edyta Kolenda

[ii] Koźmińska I., Olszewska E., Z dzieckiem w świat wartości, Świat Książki, Warszawa 2007, s.41

[iii] Na podstawie: L. Whitworth, K. Kimsey-House, H. Kimsey-House, P. Sandahl (2010). Coaching koaktywny.